De capaciteit van het Nederlandse elektriciteitsnet staat onder druk. Netbeheerders Liander (midden- en laagspanning) en Tennet (hoogspanning) kunnen het groeiende aanbod van opgewekte elektriciteit en de groeiende vraag naar elektriciteit (elektrificatie van o.a. het autonet) niet meer bijbenen. Liander heeft hiertoe al enkele jaren geleden besloten het onderstation aan de Leuvenumseweg uit te breiden. Deze uitbreiding kent zijn eigen uitdagingen door de beperkingen vanuit jurisprudentie rond stikstof. Tennet heeft in november 2023 een brief aan het rijk, provincies en gemeenten gestuurd, waarin zij aangeeft niet meer in staat te zijn onder de huidige condities elektriciteit te kunnen leveren. Veranderingen in vraag of aanbod kunnen tot 2029 niet meer in behandeling worden genomen. Dit brengt directe complicaties met zich mee voor alles wat tot zo een vraag kan leiden. Voor de gemeente Harderwijk gaat het hierbij om:
- RES (Regionale energieinfrastructuur)
- Realisatie windparken en zonneparken
- Aansluitingen woningbouwlocaties
- Uitbreidingen van bedrijven op bedrijventerreinen
- Aansluiting van nieuwe bedrijven op het elektriciteitsnetwerk
- Laadpalen bij particulieren
- Zonnepanelen bij particulieren
Dit betekent dat conventioneel aansluiten van deze activiteiten niet meer of met grote moeite en vertraging mogelijk is. Naast deze vraag zijn wet- en regelgeving lastige factoren. Zo is het niet direct toegestaan een eigen elektriciteitsnet aan te leggen wanneer dit óók is aangesloten op de hoofdnetten en is bijv. Liander verplicht om aanvragen voor laadpalen wel in behandeling te nemen. Voor zover deze wel doorgang kunnen vinden leidt dit vaak direct tot aanpassingen aan het elektriciteitsnet zoals uitbreiding van trafo’s en bekabeling, wat binnen de gemeente leidt tot een vermeerdering van het aantal af te sluiten overeenkomsten en engineering, beheer en onderhoud. Tegelijk wordt op verschillende niveau’s gewerkt aan oplossingen. Zo zou in theorie het mogelijk moeten zijn om de in de gemeente opgewekte stroom zelf te herverdelen of in te zetten, zou onderling tussen bedrijven kunnen worden herverdeeld etc. Ook landelijk wordt o.a. vanuit het Nationaal Programma Duurzaam, Tennet, Liander, RVO, VNG, provincie, regio en gemeenten aan dit programma gewerkt. De opgaven strekken zich uit van nationaal niveau tot aan operationeel niveau en grijpen in in alle onderdelen van (direct) het domein Stad en Omgeving en (indirect) Mens en Maatschappij. Binnen de gemeente en regio lopen al verschillende initiatieven om te komen tot creatieve oplossingen waarbij wordt gekeken of de lokaal geproduceerde en/of gecontracteerde elektriciteit intern kan worden herverdeeld. Ook op provinciaal en nationaal niveau zijn deze initiatieven er. De regio Noord-Veluwe loopt daarbij door het onderstation Harderwijk mee in de kopgroep. Om overzicht te houden en alle lopende initiatieven, vragen en oplossingen bij elkaar te brengen is daarom behoefte aan een coördinator netcongestie. Hierbij is van belang dat de coördinator netcongestie zich voor langere tijd aan de gemeente Harderwijk c.q. deze opdracht wil binden. Het gaat om een functie die operationeel, tactisch én strategische componenten kent. Het opbouwen (of beter nog: hébben) van een relevant en bestendig intern en extern netwerk is randvoorwaarde voor een goede uitoefening van de functie.